राष्ट्रीय संस्कृत विद्यापीठ
central university at Tirupati | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| प्रकार | केंद्रीय विद्यापीठ (भारत) | ||
|---|---|---|---|
| स्थान | तिरुपती, तिरुपती जिल्हा, आंध्र प्रदेश, भारत | ||
| स्थापना |
| ||
| अधिकृत संकेतस्थळ | |||
 | |||
| |||
 | |||
राष्ट्रीय संस्कृत विद्यापीठ हे तिरुपती, आंध्र प्रदेश येथे स्थित भारतातील एक विद्यापीठ आहे. पारंपारिक शास्त्रीय अभ्यासासाठी हे एक विशेष केंद्र आहे. अनुदान आयोग कलम ३, अधिनियम १९५६ अंतर्गत उच्च शिक्षण आणि संशोधनासाठी या विद्यापीठाची स्थापना करण्यात आली आहे. तिरुमला पर्वताच्या पायथ्याशी असलेले हे राष्ट्रीय संस्कृत विद्यापीठ गेल्या चार दशकांपासून संस्कृत शिकण्याच्या आणि शिकवण्याच्या दृष्टिकोनातून विद्यार्थी आणि विद्वानांचे केंद्र बनले आहे. देशाच्या विविध भागातून विविध धर्माचे, जातीचे आणि भाषेचे विद्यार्थी येथे येतात. अभ्यास आणि संशोधनासाठी उत्तम सुविधा आणि अतिशय पोषक वातावरण येथे उपलब्ध आहे. नवीन अभ्यासक्रम, भव्य इमारती, संगणक आदी आधुनिक उपकरणांमुळे हे विदयापीठ संस्कृतच्या अध्यापनाच्या क्षेत्रात प्रगत झाले आहे. तिरुपती शहराच्या मध्यवर्ती भागात वसलेले, विदयापीठ संकुल सावली, सुंदर बागा आणि सुंदर जंगलांनी अतिशय आकर्षक दिसते.
स्थापना[संपादन]
भारत सरकारने स्थापन केलेल्या केंद्रीय संस्कृत आयोगाच्या शिफारशीनुसार , १९५० मध्ये, आधुनिक संशोधन शैलीसह पारंपारिक संस्कृतच्या संवर्धनासाठी, तिरुपती येथील केंद्रीय संस्कृत विद्यापीठाच्या शिक्षण मंत्रालयाने आणि त्याच्या प्रशासकीय व्यवस्थेसाठी, सरकारने नोंदणी केली. विद्यापीठाची पायाभरणी ४ जानेवारी १९६२ रोजी तत्कालीन उपराष्ट्रपती डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या हस्ते करण्यात आली. तिरुमला-तिरुपती-देवस्थान विश्वस्त मंडळाचे तत्कालीन कार्यकारी अधिकारी डॉ. सी. अण्णाराव जी यांनी इमारतीच्या बांधकामासाठी बेचाळीस एकर जमीन आणि १० लाख रुपये दिले होते.
उद्देश[संपादन]
खालील उद्देश आहे. संस्कृतभाषायां तथा शास्त्रेषु बहुवैषयिकप्रयोगेण सह स्तराभिवृद्धिः संस्कृतशिक्षणे नवप्रवर्त्यप्रणालीनिर्माणम् संस्कृते नूतनगवेणपद्धतिनिर्माणम् राष्ट्रियस्तरे शास्त्रार्थप्रशिक्षणशालानाम् आयोजनम् शिक्षणे तथा गवेषणपद्धतौ भाषाप्रयोगशालाप्रभृतीनां नूतनौद्योगानाम् उपयोगः
अध्यक्ष[संपादन]
एक प्रसिद्ध विद्वान आणि राजकारणी, भारताचे माजी सरन्यायाधीश पतंजली शास्त्री विद्यापीठ सोसायटीचे अध्यक्ष राहिले आहेत. त्यानंतर प्राच्यविज्ञानाचे प्रसिद्ध अभ्यासक पी. राघवन आणि लोकसभेचे माजी अध्यक्ष श्री एम. अनंतसायनम अय्यंगार जी अध्यक्ष होते. डॉ. बी.आर. शर्मा जी संचालक म्हणून काम केले. श्री व्यंकट राघवन, डॉ. मंडनमिश्र, डॉ. आर. करुणाकरन, डॉ. एम. डी. बालसुब्रह्मण्यम आणि प्रा. एन. एस. रामानुज ताताचार्य यांनी अनुक्रमे प्राचार्य म्हणून त्यांच्या वैदूष्य आणि प्रशासकीय अनुभवाने या विदयापीठाची सेवा केली.
विभाग[संपादन]
ज्योतिष विभाग व्याकरण विभाग
- धर्मशास्त्र विभाग
- संगणक विज्ञान विभाग
- इतिहास विभाग
- गणित विभाग
- वेदभाष्याम विभाग
दर्शन
- अद्वैत वेदांत विभाग
- विशेषाद्वैत वेदांत विभाग
- द्वैत वेदांत विभाग
- आगामा विभाग
- मीमांसा विभाग
- न्याय विभाग
- सांख्य योग विभाग
शब्दबोध प्रणाली आणि संगणकीय भाषाशास्त्र विभाग योग विभाग साहित्य आणि संस्कृती साहित्य विभाग
- पुराणेतिहास विभाग
- तेलुगु विभाग
- हिंदी विभाग
- संशोधन आणि प्रकाशन विभाग
- परफॉर्मिंग आर्ट्स विभाग
- अनुवाद विभाग
- शिक्षण विभाग
- शारीरिक शिक्षण विभाग
वसतिगृह[संपादन]
वसतिगृह प्रवेश सिंहचल रिसर्च स्कॉलर्स वसतिगृह : संशोधकांच्या राहण्यासाठी तीन मजली इमारत बांधण्यात आली आहे. पुरूषांचे वसतिगृह विद्यापिठा पुरुष विद्यार्थ्यांसाठी चार वसतिगृहे सांभाळत आहे शेषचला,वेदचल, गरुडाचल आणि नीलाचला. या वसतिगृहांमध्ये, देशाच्या विविध भागांतून आलेल्या विद्यार्थ्यांच्या फायद्यासाठी, उत्तर भारतीय आणि दक्षिण भारतीय पाककृती तयार करण्यासाठी आणि सर्व्ह करण्यासाठी संलग्न स्वयंपाकघरांसह दोन स्वतंत्र मेसची देखभाल केली जात आहे. महिला वसतिगृह विदयापीठामध्ये महिला विद्यार्थ्यांसाठी तीन स्वतंत्र वसतिगृहे आहेत पद्मचला, विद्याचल आणि वकुळाचल प्राक-शास्त्री ते विद्यावर्धिपर्यंतच्या सर्व महिला विद्यार्थिनींना या वसतिगृहांमध्ये राहण्याची व्यवस्था करण्यात आली आहे. महिलांच्या वसतिगृहात स्वयंपाकघरासह व्यवस्था केली जाते.
हे ही पहा[संपादन]
- कर्नाटक संस्कृत विद्यापीठ
- नेपाळ संस्कृत विद्यापीठ
- संपूर्णानंद संस्कृत विद्यापीठ, वाराणसी
- श्री शंकराचार्य संस्कृत विद्यापीठ, केरळ
- महर्षि वाल्मिकी संस्कृत विद्यापीठ, हरियाणा
- संस्कृत महाविद्यालय आणि विद्यापीठ, कोलकाता
- मानदाचार्य राजस्थान संस्कृत विद्यापीठ, राजस्थान
- श्री लाल बहादूर शास्त्री राष्ट्रीय संस्कृत विद्यापीठ, नवी दिल्ली
- श्री जगन्नाथ संस्कृत विद्यापीठ असेही म्हणतात, ओडिशा
- महर्षि पाणिनी संस्कृत इवम वैदिक विश्व विद्यालय
- उत्तराखंड संस्कृत विद्यापीठ, उत्तराखंड
- दरभंगा संस्कृत विद्यापीठ, बिहार
राष्ट्रियसंस्कृतविश्वविद्यालय:, तिरुपति: केंद्रीय